مالیات بر درآمد کار و کسب ها

مالیات بر درآمد کار و کسب ها

مالیات بر درآمد کار و کسب ها : مالیات کار و کسب مالیات مستقیمی است که از درآمد شخص حقیقی از طریق اشتغال به مشاغل و بر اساس مواد 93 تا 104 قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 1394/04/31 دریافت می‌شود و نقطه مقابل آن مالیات وضع شده بر اشخاص حقوقی و سایر موسسات است.

طبق ماده 93 قانون مالیات‌های مستقیم، درآمدی که شخص حقیقی از طریق اشتغال به مشاغل یا به عناوین دیگر غیر از موارد ذکر شده در سایر فصل‌های این قانون در ایران تحصیل کند پس از کسر معافیت‌های مقرر در این قانون مشمول مالیات بر درآمد مشاغل می باشد.

تبصره: درآمد شرکتهای مدنی (اعم از اختیاری و قهری) و همچنین درآمد های ناشی از فعالیت های مضاربه در صورتیکه عامل (مضارب) یا صاحب سرمایه شخص حقیقی باشد تابع مقررات این فصل می باشد.

این نوع مالیات را افرادی که اصطلاحاً به آن‌ها کسبه، اصناف، پیشه وران، صنعت‌گران گفته می‌شود و یا سایر افرادی که به صورت شخص حقوقی بابت درآمد حاصل از اشتغال به مشاغل آزاد و به‌طور انفرادی یا با مشارکت‌های مدنی پرداخت می‌نمایند.

نحوه تعیین درآمد مشمول مالیات مشاغل در صورت قبولی دفاتر و یا قبولی درآمد مشمول مالیات مندرج در اظهارنامه به صورت زیر می‌باشد:

(استهلاک + هزینه ها) –  (سایر درآمدها + فروش کالا و خدمات) = درآمد مشمول مالیات

درآمد صاحبان مشاغل تا قبل از سال 95 در صورتی که تا موعد مقرر ترازنامه و حساب سود و زیان و یا حساب درآمد و هزینه و حساب سود و زیان، حسب مورد تسلیم نشده باشد و یا درصورتی که مؤدی به درخواست کتبی اداره امور مالیاتی مربوط از ارائه دفاتر و یا مدارک حساب در محل کار خود خودداری نماید و همچنین، درصورتی که دفاتر و اسناد و مدارک ابرازی برای محاسبه درآمد مشمول مالیات به نظر اداره امور مالیاتی غیرقابل رسیدگی تشخیص شود و یا به علت عدم رعایت موازین قانونی و آئین نامه مربوط مورد قبول واقع نشود، از طریق علی الراس محاسبه می‌گردد.

طبق قانون مالیات‌های مستقیم صاحبان مشاغل و مودیان حقیقی براساس شاخص‌ها و معیارهایی گروه بندی می‌شوند.

این گروه بندی مالیاتی با توجه به آیین نامه اجرایی ماده ۹۵ قانون مالیات‌ها براساس ملاک‌هایی از قبیل نوع و حجم فعالیت متفاوت است و به ترتیب در گرو‌ه‌های اول، دوم و سوم قرار می گیرند.

 بر اساس حجم فعالیت:

گروه اول شامل مودیانی می‌ شود که مجموع مبلغ فروش کالا و خدمات سال قبل آنها بیشتر از ۳۰ میلیارد ریال باشد و یا برابر درآمد مشمول مالیات قطعی شده ( قبل از کسر معافیت ) طبق آخرین برگ مالیات قطعی ( مجموع اصلی و متمم ) عملکرد ۱۳۹۱ و به بعد که تا تاریخ پایان دی سال قبل از شروع سال مالیاتی ابلاغ شده باشد بیشتر از ۳۰ میلیارد ریال باشد.

 گروه دوم شامل مودیانی است که مجموع مبلغ فروش کالا و خدمات سال قبل آنها بیشتر از ۱۰ میلیارد تا ۳۰ میلیارد ریال باشد و یا برابر درآمد مشمول مالیات قطعی شده ( قبل از کسر معافیت ) طبق آخرین برگ مالیات قطعی ( مجموع اصلی و متمم ) عملکرد ۱۳۹۱ و به بعد که تا تاریخ پایان دی سال قبل از شروع سال مالیاتی ابلاغ شده باشد از ۱۰ میلیارد ریال تا ۳۰ میلیارد ریال است.

گروه سوم شامل مودیانی است که در گروه های اول و دوم قرار نمی گیرند.

براساس نوع فعالیت:

اشخاص ذیل فارغ از حجم فعالیت یادشده از لحاظ انجام تکالیف جزء مودیان گروه اول محسوب می شوند.

۱- دارندگان کارت بازرگانی (وارد کنندگان و صادر کنندگان)

۲- صاحبان کارخانه ها و واحدهای تولیدی و بهره برداران معادن دارای جواز تاسیس و پروانه بهره برداری از وزارتخانه ذیربط

۳- صاحبان هتل‌های سه ستاره و بالاتر

۴- صاحبان بیمارستان‌ها، زایشگاه‌ها، کلینیک‌های تخصصی

۵- صاحبان مشاغل صرافی

۷- فروشگاه‌های زنجیره‌ای دارای مجوز فعالیت از وزارتخانه ذیربط

با توجه به مقررات جزء (2) بند (الف) تبصره 12 قانون بودجه سال 1399 کل کشور، سقف معافیت مالیاتی موضوع ماده 84 قانون مالیات‌های مستقیم، در سال 1399 سالانه مبلغ سیصد و شصت میلیون (360،000،000) ریال می‌باشد.

تبصره: در مشارکت های مدنی اعم از اختیاری و قهری شرکا حداکثر از دو معافیت استفاده خواهند کرد و مبلغ معافیت به طور مساوی بین آنان تقسیم و باقی مانده سهم هر شریک جداگانه مشمول مالیات خواهد بود.

شرکایی که با هم رابطه زوجیت دارند از لحاظ استفاده از معافیت در حکم یک شریک تلقی و معافیت مقرر به زوج اعطا می گردد. در صورت فوت احدی از شرکا وراث وی به عنوان قادم مقام قانونی از معافیت های مالیاتی سهم متوفی در مشارکت به شرح فوق استفاده نموده و این معافیت به طور مساوی بین آنان تقسیم و از درآمد سهم هر کدام کسر خواهد شد.

اگر یک مغازه یا واحد صنفی به صورت مشارکتی اداره شود، چند ثبت‌نام و چند اظهارنامه باید رد شود؟ ماده ۴ آیین‌نامه تبصره ۳ ماده ۱۶۹ بیان می‌دارد، مشاغلی که به صورت مشارکت مدنی اعم از قهری یا اختیاری اداره می‌شوند، به عنوان یک مودی در نظام مالیاتی ثبت نام خواهند شد و صاحبان مشاغل مذکور مکلفند، در زمان ثبت نام اطلاعات مورد نیاز کلیه شرکت‌ها و نسبت سهم هر شریک را اعلام نمایند.

اگر فردی مغازه‌اش را بست آیا باید به سازمان امور مالیاتی اعلام کند؟

مشمولین ثبت نام مکلف به هرگونه تغییرات از جمله انحلال (تعطیلی فعالیت)، دائم و موقت یا تعلیق) تغییر نام، تغییر شغل و تغییر نشانی، تبدیل فعالیت انفرادی به مشارکت یا بالعکس، تغییر شرکا (اختیاری یا قهری) و یا سایر موارد را حداکثر ظرف مدت ۲ ماه از تاریخ انجام یا وقوع تغییرات به سازمان اعلام نمایند.

نکته: این قانون ضمانت اجرایی ندارد و انجام ندادن آن جریمه ندارد.

هزینه های قابل قبول، هزینه هایی است که در حدود متعارف متکی به مدارک بوده و منحصرا مربوط به تحصیل درآمد موسسه در دوره مالی مربوط با رعایت حد نصاب های مقرر باشد.

نکته: در مواردی که هزینه ای در قانون مالیات ها پیش بینی نشده یا بیش از نصاب های مقرر بوده، ولی پرداخت آن به موجب قانون یا مصوبه هیات وزیران صورت گرفته باشد قابل قبول خواهد بود.

نکته: هزینه های مربوط به درآمدهایی که به موجب قانون مالیات های مستقیم از پرداخت مالیات معاف یا مشمول مالیات با نرخ صفر بوده یا با نرخ مقطوع محاسبه می شود، به عنوان هزینه های قابل قبول مالیاتی شناخته نمی شوند.

برخی از هزینه های قابل قبول بموجب ماده 148 قانون مالیات های مستقیم بشرح ذیل می باشد:

• قیمت خرید کالای فروخته شده و یا قیمت خرید مواد مصرفی در کالا و خدمات فروخته شده.
• هزینه های استخدامی متناسب با خدمت کارکنان براساس مقررات استخدامی موسسه
• مخارج سوخت، برق، روشنایی، آب و مخابرات و ارتباطات.
• حق الامتیاز پرداختی و همچنین حقوق و عوارض و مالیات هایی که به سبب فعالیت موسسه به شهرداری ها و وزارتخانه ها و موسسات دولتی و وابسته به آن ها پرداخت می شود (به استثنای مالیات بر درآمد و ملحقات آن و سایر مالیات هایی که موسسه به موجب مقررات قانون مالیات ها ملزم به کسر از دیگران و پرداخت آن می باشد و همچنین جرایمی که به دولت و شهرداری ها پرداخت می گردد.)
• هزینه های فرهنگی، ورزشی و رفاهی کارگران پرداختی به وزارت کار و امور اجتماعی حداکثر معادل ده هزار ریال به ازای هر کارگر.
• زیان اشخاص حقیقی یا حقوقی که از طریق رسیدگی به دفاتر آن ها و با توجه به مقررات احراز گردد، از درآمد سال یا سال های بعد استهلاک پذیر است.
• هزینه های مربوط به حفظ و نگهداری محل موسسه در صورتی که ملکی باشد.
• هزینه های حمل و نقل، ایاب و ذهاب، پذیرایی و انبارداری.
• سود، کارمزد و جریمه هایی که برای انجام عملیات موسسه به بانک ها، صندوق تعاون و صندوق های حمایت از توسعه بخش کشاورزی و همچنین موسسات اعتباری غیر بانکی مجاز و شرکتهای واسپاری (لیزینگ) دارای مجوز از بانک مرکزی پرداخت شده یا تخصیص یافته باشد.
• مخارج تعمیر و نگهداری ماشین آلات و لوازم کار و تعویض قطعات یدکی که به عنوان تعمیر اساسی تلقی نگردد.
• مخارج تعمیر و نگهداری ماشین آلات و لوازم کار و تعویض قطعات یدکی که به عنوان تعمیر اساسی تلقی نگردد.
• ذخیره مربوط به خدمات پس از فروش (گارانتی) اشخاص حقوقی

نکته: طبق ماده ۱۳۷ قانون مالیات‌های مستقیم، هزینه درمانی پرداختی هر مؤدی بابت معالجه خود یا همسر و اولاد و پدر و مادر و برادر و خواهر تحت تکفل در یک سال مالیاتی و با رعایت شرایط مندرج در ماده ۱۳۷ قانون مالیاتهای مستقیم از درآمد مشمول مالیات مؤدی کسر می گردد.

نکته: طبق ماده  ۱۷۲ این قانون،  صد درصد وجوهی که به حساب های تعیین شده از طرف دولت به منظور بازساری یا کمک یا نظایر آن به صورت بلاعوض پرداخت می شود و همچنین وجوه پرداختی یا تخصیصی و کمک های غیر نقدی بلا عوض اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی جهت تعمیر ، تجهیز، احداث یا تکمیل مدارس، دانشگاهها، مراکز آموزش عالی و مراکز بهداشتی و درمانی یا اردوگاههای تربیتی و آسایشگاهها و مراکز بهزیستی و کتابخانه طبق ضوابطی که وزارتخانه های آموزش و پرورش، درمان و اموزش پزشکی و امور اقتصادی و دارایی تعیین می شود از درآمد مشمول مالیات عملکرد سال پرداخت منبعی که مودی انتخاب خواهد نمود قابل کسر می باشد.

نکته: اشخاص حقیقی موضوع بندهای الف و ب در صورتی که سه سال متوالی ترازنامه و حساب سود و زیان و دفاتر آنان مورد قبول قرارگرفته باشد و مالیات هر سال را در سال تسلیم اظهارنامه بدون مراجعه به هیأت حل اختلاف پرداخت کرده باشند پنج درصد مالیات بعنوان جایزه خوش حسابی تعلق گرفته و همچنین جایزه پرداخت قبل از موعد به ازای هر ماه ۱% یک درصد مالیات خواهد بود.

نکته: پرداخت مالیات پس از سررسید مقرر موجب تعلق جریمه ای معادل 2/5% مالیات به ازای هر ماه خواهد بود.

جریمه عدم تسلیم اظهارنامه مشمولین بندهای الف و ب ماده ۹۵ معادل ۴۰% مالیات بوده و مشمول بخشودگی نمی گردد و جریمه عدم تسلیم ترازنامه و حساب سود و زیان یا عدم ارائه دفاتر ۲۰% مالیات برای هر یک از موارد مذکور خواهد بود.

جریمه عدم تسلیم اظهارنامه برای مشمولین بند ج ۱۰% مالیات خواهد بود.

چنانچه صاحبان مشاغل ظرف مدت چهارماه شروع فعالیت خود را به اداره امور مالیات اعلام ننمایند مشمول جریمه ای معادل ۱۰% مالیاتی قطعی و از کلیه تسهیلات و معافیت های مالیاتی از تاریخ شناسایی توسط اداره امور مالیاتی محروم خواهند گردید.

سازمان امور مالیاتی می تواند از خروج بدهکاران مالیاتی که بدهی قطعی شده آنها از ده میلیون ریال بیشتر است از کشور جلوگیری نماید.